Zrzeczenie się dziedziczenia a odrzucenie spadku

Zrzeczenie się dziedziczenia (art. 1048 i n. Kodeksu cywilnego) jest nieco zapomnianą instytucją prawa cywilnego. Chcąc "zrzec się" dziedziczenia po śmierci bliskiej osoby, spadkobiercy z reguły mają na myśli odrzucenie spadku (art. 1012 i n. k.c.), nie zdając sobie sprawy, że wskazane przed chwilą instytucje prawa spadkowego różnią się od siebie.

Najważniejsze różnice między zrzeczeniem się dziedziczenia a odrzuceniem spadku są następujące:

• zrzeczenie się dziedziczenia to umowa zawierana w formie aktu notarialnego między przyszłym spadkodawcą i jego spadkobiercą ustawowym (nie dotyczy to spadkobrania testamentowego); odrzucenie spadku jest natomiast czynność prawną jednostronną, tj. oświadczeniem składanym przez spadkobiercę wobec notariusza lub sądu;
• zrzeczenie się dziedziczenia może nastąpić tylko za życia przyszłego spadkodawcy, natomiast odrzucenie spadku jedynie po jego śmierci;
• jeżeli nie umówiono się inaczej, zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się spadku (dzieci/wnuki spadkobiercy ustawowego, wnuki/prawnuki przyszłego spadkodawcy), zaś odrzucenie spadku wyłącza od dziedziczenia tylko spadkobiercę, który spadek odrzucił;
• w przeciwieństwie do odrzucenia spadku, wierzyciel osoby zrzekającej się dziedziczenia nie może skutecznie zaskarżyć czynności zrzeczenia się dziedziczenia.

Mając uzasadnione przypuszczenie, że po krewnym pozostaną w przyszłości znaczące długi, potencjalny spadkobierca winien rozważyć zrzeczenie się dziedziczenia. Wyłączy to jego odpowiedzialność za długi spadkowe już w momencie śmierci spadkodawcy. Obronną ręką wyjdą przy tym jego dzieci i dalsi zstępni, nawet gdyby urodzili się już po zrzeczeniu się dziedziczenia; osoby te objęte zostaną skutkami wskazanej czynności prawnej.

W praktyce więc interesująca nas instytucja prawa spadkowego może okazać się bardziej dogodna od odrzucenia spadku, a to w sytuacji, gdy w gronie spadkobierców ustawowych potencjalnego, zadłużonego spadkodawcy są małoletnie dzieci. Jedna czynność prawna zrzeczenia się dziedziczenia rozwiąże wszystkie problemy praktyczne, które wiążą się z dążeniem uniknięcia dziedziczenia po zadłużonym spadkodawcy, zarówno dla spadkobiercy, jak i jego zstępnych.

Masz problem z zakresu prawa spadkowego? Skontaktuj się z nami!

JJK Jaciubek Janiga Kupiec – adwokaci i doradca Podatkowy – Kraków, Radom, Oświęcim